نمایشگاه صفحه گرامافون‌های دوره قاجار
نمایشگاه موقت " آثار صوتی ناشنیده از موسیقی قاجار " که شامل رونمایی مجموعه‌ای از صفحه گرامافون‌های خانه موزه مقدم بود، با همکاری موزه موسیقی و با حضور معاون فرهنگی و معاونت موزه‌های اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران، مدیرعامل موزه موسیقی و دیگر مسئولان و مدعوین این دو موزه و همچنین مجموعه‌داران و محققان تاریخ ضبط موسیقی و علاقمندان این هنر؛ در روز 10 خرداد ماه 1393 در این مجموعه افتتاح گردید.
در طی این همکاری، مراحل حفاظت و مرمت این مجموعه نفیس و کمیاب که بالغ بر 72 صفحه گرامافون از مجموعه آثار خانه موزه مقدم بوده و شامل قارچ‌زدایی و کپک‌زدایی و تاب‌گیری آنها می‌گردید، در بخش حفاظت و مرمت خانه موزه مقدم و به کمک کارشناسان به انجام رسید و سپس قسمت استخراج و ضبط صدای گرامافون‌ها به صورت دیجیتال و اسکن صفحات گرامافون‌ها در موزه موسیقی و به کمک کارشناسان آن انجام گرفت. در نهایت با تهیه قاب‌های پلکسی گلاس در بخش مرمت خانه موزه مقدم این صفحه‌ها آمادگی نمایش در نمایشگاه موقت خانه موزه مقدم را پیدا نمود.
موسیقی ایران در دوره ی قاجار مجموعاً در پنج نوبت بر روی صفحات گرامافُن ضبط شده است. دو نوبت در تهران (1284ش و 1291ش) و سه نوبت در خارج از کشور (1286ش، 1288ش و 1293ش). بدین منظور هنرمندان موسیقی ایران رنج سه سفر را برای ضبط صفحه و حفظ موسیقی ایران بر خود هموار کردند که اولین سفر به پاریس از راه قفقاز در خردادماه 1286ش صورت گرفت. هنرمندان همراه در این سفر عبارت بودند از: میرزاحسینقلی (تار)، سیداحمدخان (آواز)، باقرخان (کمانچه)، میرزا اسدالله خان (سنتور و پیانو) و محمدباقر (تمبک وخواننده ی تصنیف). این سفر به سرمایه‌گذاری تاجری ارمنی به نام هامبارتسوم هایراپتیان (پدرِ هنرپیشه‌ی پیشکسوت تئاتر، خانم لُرِتا هایراپتیان) برای ضبط صفحات گرامافُن در دو شرکت «اِدِن پاریس» و «گلُبُس ریکُرد» (صفحات به نمایش درآمده) در فرانسه هماهنگ شده بود. متأسفانه به دلیل پاره‌ای مشکلات مالی پیش آمده در سرمایه‌گذاری‌های بعدی توسط هنرمندان شریک با هامبارتسوم، تعدادی از این صفحاتِ ضبط شده به تولید نرسید و احتمالاً تنها حدود 85 تا 100 اثرِ ضبط شده (هر اثر بر یک روی صفحه) بر روی حدود 45 تا 50 صفحه ی دورو به تولید رسیده است که خوشبختانه 16 اثر (8 صفحه ی دورو) از این مجموعه در آرشیو خانه موزه مقدم موجود بوده که در اینجا به نمایش درآمده‌اند.
حضور یکی از مشهورترین استادان موسیقی دوره‌ی قاجار (میرزاحسینقلی) و سرپرستی وی بر گروه اعزامی به پاریس وجه مشخصه‌ی ویژهی آثار ضبط شده در این صفحات است. همچنین به دلیل مشکلات مالی ذکر شده و عدم تولید همه‌ی آثار ضبط شده در پاریس، یافتن هریک از این صفحات فرصتی بسیار مغتنم برای شناخت بیشتر موسیقی آن دوره به ویژه آثار میرزاحسینقلی را فراهم می‌آورد. اکنون که یکصد و هفت سال از ضبط و تولید این صفحات (که به صفحات 78دور مشهور بوده و از جنس قیر طبیعی "شلاک" هستند) می‌گذرد ارزش آنها بیش از پیش به عنوان میراث ارزشمند فرهنگ موسیقایی ایران درک خواهد شد.
این نمایشگاه پس از استقبال فراوان بازدیدکنندگان و علاقمندان این هنر، در تاریخ 26 مرداد ماه 1393 به کار خود در خانه موزه مقدم پایان داد.
سروش